Miłośnicy historii chcą wpisania stadionu w Słubicach do rejestru zabytków

Chodzi mianowicie o budynek szkoły przy ul. Wojska Polskiego 1 oraz ścianę frontową byłego kina „Piast”. Wojska Polskiego 1 oraz ścianę frontową byłego kina „Piast”.

Nie brakuje jednak osób, które zabiegają o rozciągnięcie tego typu ochrony na inne - równie cenne a może nawet cenniejsze - budynki, a to wszystko po to, by ich walory historyczno-architektoniczne uchronić od dalszego uszczerbku i otworzyć drogę na nowe możliwości finansowania przyszłych prac typu: konserwacje bieżące, remonty generalne, czy odbudowa tego, co było wartościowe a zostało wyburzone.

Dwaj miłośnicy lokalnego dziedzictwa kulturowo-historycznego ziemi słubickiej Roland Semik i Adrian Mermer wystąpili właśnie z wnioskiem do Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, kierownika Delegatury w Gorzowie Wielkopolskim Błażeja Skazińskiego o wpisanie stadionu w Słubicach do rejestru zabytków województwa lubuskiego.

Swoją inicjatywę poddaliśmy konsultacji specjalistów – naukowców z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego oraz architektury, pracujących na co dzień na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, a także na Politechnice Wrocławskiej.

Jednocześnie nieocenionym partnerem przedsięwzięcia została Fundacja Dobro Kultury w Słubicach, do której celów statutowych należy m.in. „ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, zwłaszcza ochrona architektonicznych, krajobrazowych, archeologicznych i innych dóbr kultury w Europie, w szczególności na pograniczu polsko-niemieckim”.

W oparciu art. 31 kodeksu postępowania administracyjnego Fundacja wystąpiła o włączenie ją na prawach strony do przyszłego postępowania. Jako pomysłodawcy mamy nadzieję, że przyznanie takiego prawa Fundacji Dobro Kultury w Słubicach umożliwi lepsze reprezentowanie opinii lokalnej społeczności oraz własnych argumentów w toku wnioskowanego postępowania.

Załącznikami do wniosku Semika i Mermera jest sporządzone przez nich blisko 50-stronicowe studium historyczno-architektoniczne kompleksu obiektów stadionowych przy ul. Sportowej w Słubicach, a także archiwalna publikacja na temat Stadionu Wschodniomarchijskiego we Frankfurcie nad Odrą, wydana w drukarni Trowitzsch-Druck we Frankfurcie nad Odrą z okazji oficjalnego otwarcia stadionu w 1927 r.

Uzasadnienie

Zabudowania wieńczące kraniec stadionu wykazują cechy, w których dopatrywać się można elementów stylu znajdującego się historycznie między secesją a wczesnym modernizmem, na który literatura niemiecka używa określeń „Reformstil”, „Prämoderne” i „Halbzeit der Moderne”, z którego dalej wykształcił się modernizm.

Budynki w tym stylu powstawały w początkach XX w. - literatura podaje lata 1906-1914 – natomiast projekt stadionu jak wiemy powstał do 1914 r. Kierunek ten zrywał z eklektycznym historyzmem. Nie można go również określić jako secesję. Powstał na bazie idei XIX-wiecznego angielskiego teoretyka sztuki Johna Ruskina, którego myśl na grunt niemiecki przeniósł William Morris. Idee te to m.in. powrót do prostoty i naturalności w tworzeniu, szczerość w kształtowaniu bryły i zastosowaniu materiałów, a także odwołania do natury, która staje się mentorem i wzorem do naśladowania.

Należy zwrócić uwagę, że na terenach obecnej Ziemi Lubuskiej i Dolnego Śląska powstawały na początku XX w. podobne kompleksy integrujące różne rodzaje obiektów sportowych. Jednak ze znanych przykładów tylko słubicki stadion wybudowany jest w stylu „Reformstil”, pozostałe przybierają formy bardziej pokrewne modernizmowi. Stadion, jako projekt, jest w dodatku najstarszym z podobnych obiektów na terenie Polski. Ze znanych przykładów można wymienić obiekty stadionu olimpijskiego we Wrocławiu, zbudowanego nieco później niż słubicki, tj. w latach 1926-1928.
Cały ten kompleks również w dużym stopniu opiera się na idei rozplanowania założenia na osiach prowadzących do stadionu, wokół których znajdują się pola rekreacyjne i boiska. Jest on jednak utrzymany w duchu modernizmu.

Innymi, również w większości modernistycznymi założeniami tego typu, znacznie jednak gorzej zachowanymi, są m.in. obiekty kompleksów sportowych w Cieplicach, Jeleniej Górze, Opolu i Strzelcach Opolskich.

Wszystkie podane przykłady integrowały w sobie wielość urządzeń sportowych, jednak podstawowymi elementami programu były: stadion i basen/kąpielisko. Do kształtowania otoczenia poszczególnych obiektów wykorzystywano często wały ziemne, używane pod potrzeby trybun, (tak jak w przypadku boisk pomocniczych w Słubicach). Widać też analogie w stosowanych materiałach (Cieplice, Strzelce Opolskie) – grubo ciosanym kamieniu i cegle, co plasuje niektóre z nich w stylistyce „Reformstil”. Jednak nie jest to ani tak jednoznaczne ani tak dobrze zachowane jak w przypadku stadionu w Słubicach. Obiekty te nie posiadają również równych walorów estetycznych i historycznych.

Jak więc widać, słubicki kompleks sportowy wpisuje się w szerszy nurt budownictwa rekreacyjnego, który miał miejsce w początkach XX w. na terenie Niemiec, będąc jednocześnie jednym z wartościowszych i najlepiej zachowanych!

Tym samym wyjątkowe walory architektoniczne, kompozycyjne i dobry stan zachowania zespołu na tle podobnych założeń w skali kraju, sprawiają, że jest on wart szczególnej dbałości i podkreślenia oraz mocniejszej niż dotychczas ochrony prawnej!

Partnerami inicjatywy są: Dobro Kultury – Fundacja dla Ochrony Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego w Słubicach – Prezes Joanna Kopczyńska, Katedra Ochrony Europejskich Dóbr Kultury na Europejskim Uniwersytecie Viadrina, Stowarzyszenie „Nasze Słubice PL”- Prezes Zarządu Daniel Szurka, a także patroni medialni: telewizja HTS Słubice i Stadiony.net – największy polski serwis o stadionach piłkarskich.